Bạn đã từng nghe về Ehon – thể loại sách tranh nổi tiếng từ Nhật Bản dành cho trẻ nhỏ? Không chỉ đơn thuần là những cuốn sách giải trí, Ehon còn là công cụ giáo dục sớm tuyệt vời, giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, ngôn ngữ và cảm xúc. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Ehon, cách lựa chọn sách phù hợp với độ tuổi của trẻ và những bí quyết đọc Ehon hiệu quả để nuôi dưỡng tình yêu sách ngay từ những năm tháng đầu đời.

Ehon Là Gì?
Trong tiếng Nhật, ehon được ghép từ hai từ:
絵 (e): Tranh vẽ
本 (hon): Sách
Ehon là những cuốn sách tranh minh họa, chủ yếu dành cho trẻ từ 0-10 tuổi. Điểm đặc biệt của ehon là nội dung đơn giản, giàu tính nhân văn, kết hợp với hình ảnh minh họa sinh động, giúp trẻ dễ dàng tiếp cận và phát triển khả năng ngôn ngữ, trí tưởng tượng và cảm xúc.

I. Vai Trò Của Ehon Trong Giáo Dục Sớm

1. Phát Triển Trí Tưởng Tượng Và Sáng Tạo

Những câu chuyện trong ehon thường xoay quanh các chủ đề gần gũi với trẻ như gia đình, thiên nhiên, động vật, trường lớp... Tất cả đều được nhân cách hóa qua lăng kính trẻ thơ, kích thích các em tưởng tượng và sáng tạo.

2. Phát Triển Ngôn Ngữ Và Tư Duy

Ehon cung cấp cho trẻ vốn từ phong phú, giàu tính biểu cảm. Qua việc lắng nghe và quan sát, trẻ không chỉ phát triển khả năng ngôn ngữ mà còn học cách tư duy logic thông qua cấu trúc câu chuyện rõ ràng (mở đầu - diễn biến - kết thúc).

3. Nuôi Dưỡng Cảm Xúc Và Tâm Hồn

Những câu chuyện trong ehon mang đậm giá trị nhân văn, giúp trẻ học cách yêu thương gia đình, bạn bè và thiên nhiên. Đây cũng là cách để trẻ hiểu về các giá trị sống, cảm nhận hạnh phúc và học cách đối mặt với khó khăn.

4. Gắn Kết Tình Cảm Gia Đình

Những giây phút cha mẹ đọc ehon cho con không chỉ là thời gian học tập mà còn là khoảnh khắc yêu thương, giúp xây dựng sợi dây gắn kết bền chặt giữa cha mẹ và con cái.

II. Các Giai Đoạn Ehon Phù Hợp Với Từng Độ Tuổi

Mỗi độ tuổi cần một cách tiếp cận khác nhau để đảm bảo trẻ không chỉ hứng thú mà còn học được những bài học giá trị từ nội dung và hình ảnh của từng cuốn ehon. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về các giai đoạn chọn ehon theo độ tuổi, cùng với mục tiêu giáo dục cụ thể và ví dụ minh họa để ba mẹ dễ dàng áp dụng cho con mình.

1. Ehon Dành Cho Độ Tuổi 0-3: Kích Thích Nhận Thức Sơ Khai

Đặc Điểm Ehon Cho Trẻ 0-3 Tuổi

• Truyện ngắn gọn, xúc tích: Nội dung truyện đơn giản, dễ hiểu, thường chỉ xoay quanh một hoặc hai tình tiết chính.
• Hình ảnh rõ ràng, to, nổi bật: Màu sắc tươi sáng, chủ yếu tập trung vào các hình ảnh lớn để thu hút sự chú ý của trẻ.
• Ít chữ: Mỗi trang chỉ có một vài từ hoặc câu ngắn, phù hợp với khả năng tập trung hạn chế của trẻ trong giai đoạn này.
• Nhân vật đơn giản: Các nhân vật thường là động vật hoặc đồ vật quen thuộc, được khắc họa với những nét vẽ ngộ nghĩnh, dễ nhận biết.

Thời Gian Đọc: Mỗi truyện kéo dài từ 3-5 phút, phù hợp với khoảng chú ý ngắn của trẻ sơ sinh.

Mục Tiêu Giáo Dục:

• Kích thích nhận thức sơ khai: Trẻ làm quen với màu sắc, hình khối và các hình dạng cơ bản thông qua hình ảnh minh họa.
• Phát triển giác quan: Thị giác, thính giác và khả năng nhận biết môi trường xung quanh được kích thích qua việc quan sát tranh và nghe giọng đọc của cha mẹ.
• Xây dựng nền tảng ngôn ngữ: Trẻ bắt đầu nhận biết ngôn ngữ qua giọng đọc của cha mẹ, đồng thời học cách liên tưởng từ ngữ với hình ảnh minh họa.

Ví Dụ Ehon Phù Hợp:

• Chào Mặt Trăng: Một câu chuyện đơn giản nhưng đầy cảm xúc, giúp trẻ làm quen với hiện tượng thiên nhiên.
• Tay Xinh Đâu Nhỉ?: Cuốn sách khuyến khích trẻ khám phá cơ thể mình qua những câu hỏi gần gũi.
• Cùng Lau Cho Sạch Nào!: Một câu chuyện ngắn gọn, dạy trẻ làm quen với các hoạt động sinh hoạt hàng ngày.
   

2. Ehon Dành Cho Độ Tuổi 3-6: Phát Triển Tư Duy Và Cảm Xúc

Đặc Điểm Ehon Cho Trẻ 3-6 Tuổi

• Câu chuyện dài hơn: Nội dung phong phú, các câu chuyện thường có diễn biến rõ ràng với nhiều chi tiết hơn.
• Nhiều nhân vật và tình tiết: Trẻ bắt đầu làm quen với các mối quan hệ xã hội và cảm xúc thông qua các nhân vật đa dạng trong câu chuyện.
• Hình ảnh chi tiết: Tranh minh họa phức tạp hơn, có nhiều chi tiết nhỏ để trẻ khám phá và học cách quan sát tỉ mỉ.

Thời Gian Đọc: Mỗi truyện kéo dài từ 8-10 phút, phù hợp với khả năng tập trung đã phát triển hơn của trẻ ở độ tuổi này.

Mục Tiêu Giáo Dục:

• Phát triển sự tập trung: Trẻ học cách lắng nghe lâu hơn và tập trung vào câu chuyện diễn ra trong nhiều tình tiết.
• Phát triển khả năng tư duy: Qua việc theo dõi diễn biến câu chuyện, trẻ học cách suy nghĩ logic, dự đoán kết quả và hiểu được mối quan hệ nhân quả.
• Phát triển cảm xúc: Trẻ cảm nhận được các giá trị nhân văn như tình bạn, tình yêu gia đình, sự sẻ chia và lòng nhân ái qua các câu chuyện.

Ví Dụ Ehon Phù Hợp:

• 10 Chú Ếch: Một câu chuyện thú vị về tình bạn và sự đoàn kết giữa các chú ếch, giúp trẻ học cách làm việc nhóm và yêu thương bạn bè.
• Ai Ở Sau Lưng Bạn Thế?: Một cuốn sách khơi gợi sự tò mò, kích thích trẻ khám phá thế giới xung quanh.
• Chuyện Xì Hơi: Một câu chuyện hài hước nhưng gần gũi, giúp trẻ hiểu về cơ thể mình và giải tỏa sự ngại ngùng khi nói về các vấn đề sinh lý. 

3. Ehon Dành Cho Độ Tuổi 6-10: Xây Dựng Thói Quen Đọc Sách Và Tư Duy Độc Lập

Đặc Điểm Ehon Cho Trẻ 6-10 Tuổi

• Truyện dài hơn: Nội dung sâu sắc hơn, có thể kéo dài nhiều trang với các tình tiết phức tạp và bài học ẩn chứa.
• Ít tranh minh họa hơn: Minh họa giảm bớt, đôi khi chỉ có tranh đen trắng nhằm chuyển dần trọng tâm sang nội dung chữ.
• Tăng tính độc lập: Trẻ được khuyến khích tự đọc và suy ngẫm về câu chuyện, thay vì chỉ nghe cha mẹ đọc.

Thời Gian Đọc: Mỗi truyện kéo dài từ 15-30 phút, phù hợp với khả năng tập trung cao hơn của trẻ lớn.

Mục Tiêu Giáo Dục:

• Xây dựng thói quen đọc sách: Trẻ bắt đầu hình thành thói quen tự đọc, từ đó nuôi dưỡng niềm yêu thích sách lâu dài.
• Phát triển khả năng suy nghĩ độc lập: Qua các câu chuyện có nội dung sâu sắc, trẻ học cách tự rút ra bài học và quan điểm riêng.
• Khám phá thế giới quan rộng lớn: Nội dung truyện mở rộng, không chỉ giới hạn trong gia đình hay trường lớp mà còn đưa trẻ khám phá các giá trị sống, văn hóa và thế giới tự nhiên.

Ví Dụ Ehon Phù Hợp:

• Bull Và Kana: Một câu chuyện cảm động về tình bạn giữa chú chó Bull và cô bé Kana, giúp trẻ hiểu thêm về giá trị của sự trung thành và tình yêu thương.
• Trước Khi Đi Dã Ngoại: Cuốn sách hướng dẫn trẻ chuẩn bị cho các hoạt động ngoài trời, khuyến khích trẻ tự lập và yêu thiên nhiên.

III. Bí quyết đọc Ehon để nuôi dưỡng tình yêu sách

Đọc Ehon không chỉ là một hoạt động giải trí mà còn là cách giúp trẻ hình thành thói quen yêu thích sách ngay từ nhỏ. Tuy nhiên, để việc đọc sách thực sự mang lại hiệu quả, cha mẹ cần áp dụng đúng phương pháp. Dưới đây là những bí quyết quan trọng giúp nuôi dưỡng tình yêu sách cho trẻ:

1. Không khí thoải mái, không ép buộc

Một trong những yếu tố quan trọng nhất khi đọc Ehon là tạo ra một không khí thoải mái, vui vẻ. Trẻ cần cảm thấy việc đọc sách là một trải nghiệm thú vị, không phải là một nhiệm vụ hay áp lực. Nếu trẻ tỏ ra không hứng thú, cha mẹ nên nhẹ nhàng tạm dừng, thay vì cố gắng ép trẻ nghe cho xong câu chuyện.

Hãy nhớ rằng, trẻ nhỏ còn rất hiếu động và có thể mất tập trung nhanh chóng. Điều này không có nghĩa là trẻ không thích sách. Đôi khi, chỉ cần vài phút lật mở sách, nhìn tranh, hay nghe một đoạn ngắn cũng đã đủ giúp trẻ tiếp cận và cảm nhận được niềm vui khi đọc. Đừng kỳ vọng trẻ sẽ ngồi yên quá lâu – hãy để trẻ được tự do khám phá sách theo cách riêng của mình.

2. Tôn trọng sở thích cá nhân của trẻ

Mỗi đứa trẻ đều có những sở thích khác nhau và điều này ảnh hưởng trực tiếp đến việc trẻ có hứng thú với sách hay không. Một số trẻ có thể thích những câu chuyện về xe cộ, máy bay, trong khi trẻ khác lại yêu động vật, nhân vật hoạt hình, hoặc các đồ vật đời thường như bàn chải đánh răng hay gấu bông.

Cha mẹ nên quan sát và hiểu rõ sở thích của con để lựa chọn những cuốn Ehon phù hợp. Khi trẻ được đọc những câu chuyện gắn liền với những gì chúng yêu thích, sự tò mò và hứng thú sẽ tăng lên đáng kể. Sự đồng điệu này không chỉ giúp trẻ gắn bó hơn với sách mà còn tạo điều kiện để cha mẹ khám phá thêm về tính cách, sở thích và khả năng sáng tạo của con.

Ví dụ: Nếu trẻ yêu thích ô tô, hãy tìm những cuốn sách có hình ảnh xe cộ. Sau đó, cha mẹ có thể mở rộng câu chuyện, chẳng hạn hỏi trẻ: “Cái xe này chạy đến đâu nhỉ?” hoặc “Con có thích cái xe màu đỏ này không?”. Đây là cách tuyệt vời để trẻ tương tác với sách và phát triển trí tưởng tượng.

3. Kiên nhẫn với việc lặp đi lặp lại

Nếu trẻ yêu cầu cha mẹ đọc đi đọc lại một cuốn sách nhiều lần, điều này hoàn toàn bình thường. Trẻ nhỏ ghi nhớ và học hỏi thông qua sự lặp lại. Mỗi lần đọc, trẻ có thể nhận ra một chi tiết mới, khám phá thêm ý nghĩa câu chuyện hoặc đơn giản là cảm thấy an toàn với sự quen thuộc.

Ví dụ, một đứa trẻ có thể ban đầu chỉ chỉ vào hình ảnh một chiếc xe, nhưng sau vài lần đọc, trẻ sẽ nhận ra các chi tiết như bánh xe, khói xe, hoặc màu sắc của xe. Đây là cách trẻ dần phát triển khả năng quan sát, tư duy logic, và trí tưởng tượng.

Cha mẹ đừng cảm thấy nhàm chán hay bực mình khi phải đọc lại một cuốn sách nhiều lần. Hãy vui vẻ đáp ứng yêu cầu của trẻ, bởi đó là cách trẻ đang khám phá và học hỏi thế giới xung quanh. Đến một lúc nào đó, trẻ sẽ tự động chuyển sang một cuốn sách mới, khi chúng đã hoàn thành hành trình khám phá cuốn sách cũ.

4. Kết hợp học chữ một cách tự nhiên

Giai đoạn từ 0-3 tuổi là thời điểm não bộ trẻ phát triển vượt bậc trong việc ghi nhớ và tiếp nhận thông tin. Đây cũng là lúc cha mẹ có thể bắt đầu giới thiệu mặt chữ cho con thông qua những cuốn Ehon ít chữ, với chữ in to và rõ ràng. Khi đọc, cha mẹ có thể vừa chỉ vào từng chữ vừa đọc to để trẻ làm quen với hình dạng của chữ cái.

Tuy nhiên, điều quan trọng là không nên ép buộc trẻ phải học thuộc hay ghi nhớ mặt chữ. Việc này cần diễn ra một cách tự nhiên, nhẹ nhàng, chỉ khi trẻ hứng thú. Nếu trẻ không quan tâm, cha mẹ có thể tạm dừng và tìm những cách tiếp cận khác. Điều này giúp trẻ không cảm thấy áp lực và luôn giữ được sự yêu thích đối với sách.

Ngoài ra, khi đưa trẻ ra ngoài, cha mẹ có thể tận dụng cơ hội để khơi gợi sự tò mò bằng cách chỉ vào các bảng hiệu, biển quảng cáo và đọc to các chữ cái hoặc từ ngữ trên đó. Ví dụ: “Đây là chữ A, con thấy không? Chữ A giống như cái thang này!”. Nhờ sự lặp lại và kết hợp với các tình huống thực tế, trẻ sẽ dần ghi nhớ mặt chữ mà không cần phải “học” theo cách thông thường.

Kêt luận:

Ehon không chỉ là những cuốn sách tranh đơn thuần mà còn là chiếc cầu nối tuyệt vời giữa cha mẹ và con cái. Thông qua Ehon, trẻ không chỉ học được những bài học đầu đời mà còn phát triển tư duy, cảm xúc và thói quen đọc sách lâu dài. Điều quan trọng nhất là cha mẹ cần kiên nhẫn, thấu hiểu sở thích của con và tạo ra một môi trường thoải mái để trẻ tự do khám phá thế giới qua từng trang sách. Hãy bắt đầu hành trình nuôi dưỡng tình yêu sách cùng con với những cuốn Ehon phù hợp từ hôm nay!

Biết ơn cuốn sách: ĐỌC EHON CHO BÉ - PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC CON CỦA CHA MẸ NHẬT - của tác giả Nguyễn Thị Thu đã là nguồn cảm hứng cho bài viết này!