Ba mẹ có biết những hành vi tưởng chừng vô hại của mình lại có thể ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của trẻ nhỏ, đặc biệt là trong giai đoạn vàng 0-6 tuổi? Trẻ con như tờ giấy trắng, dễ dàng tiếp thu và bắt chước mọi thứ xung quanh. Vì vậy, ba mẹ cần đặc biệt lưu ý đến hành vi của mình trước mặt con. Bài viết này, ME School sẽ chỉ ra 5 điều ba mẹ nên tránh làm và gợi ý cách ứng xử tích cực hơn để nuôi dạy con khỏe mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần.

1. Tranh Cãi, To Tiếng

Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 6 tuổi, chưa có khả năng phân biệt đúng sai rõ ràng. Khi chứng kiến ba mẹ cãi nhau, trẻ sẽ cảm thấy hoang mang, lo sợ, bất an. Trẻ có thể nghĩ rằng mình là nguyên nhân gây ra cuộc cãi vã, dẫn đến cảm giác tội lỗi, tự ti. Việc thường xuyên chứng kiến cảnh ba mẹ cãi nhau có thể khiến trẻ trở nên nhút nhát, thu mình, khó hòa nhập. Trẻ cũng có thể học theo cách ứng xử tiêu cực của ba mẹ, trở nên nóng nảy, dễ cáu gắt. Khi ba mẹ thường xuyên cãi nhau, trẻ sẽ mất dần niềm tin vào tình yêu thương và sự gắn kết của gia đình. Điều này có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái sau này.

Do đó, thay vì cãi vã trước mặt con, hãy thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau ngay cả khi bất đồng quan điểm. Ví dụ, thay vì quát tháo "Anh làm gì mà ồn ào thế?", hãy nói nhỏ nhẹ "Em đang dỗ con ngủ, anh có thể nhỏ tiếng hơn một chút được không?". Hành vi này dạy con cách giải quyết xung đột một cách ôn hòa, tôn trọng. Nếu cần thiết, hãy rời khỏi phòng và nói chuyện riêng. Giải thích cho con hiểu rằng ba mẹ đang giải quyết vấn đề và sẽ sớm quay lại.

2. Sử Dụng Ngôn Ngữ Tiêu Cực

Nếu cha mẹ thường xuyên sử dụng ngôn ngữ tiêu cực, trẻ sẽ học theo và sử dụng những từ ngữ đó trong giao tiếp hàng ngày. Điều này không chỉ làm hạn chế vốn từ vựng của trẻ mà còn ảnh hưởng đến khả năng diễn đạt và giao tiếp của trẻ sau này. Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc xây dựng mối quan hệ với bạn bè, thầy cô và những người xung quanh. Việc cha mẹ thường xuyên sử dụng ngôn ngữ tiêu cực khiến trẻ cảm thấy bị tổn thương, xa cách và mất kết nối với cha mẹ. Trẻ có thể trở nên khép kín, không muốn chia sẻ tâm sự với cha mẹ.

Ngôn ngữ tiêu cực gieo rắc vào tâm trí trẻ những suy nghĩ tiêu cực về bản thân, về người khác và về thế giới xung quanh. Trẻ có thể trở nên tự ti, bi quan, thiếu động lực và dễ dàng bỏ cuộc trước khó khăn. Ví dụ, nếu cha mẹ thường xuyên chỉ điểm yếu của con ("Con chậm chạp quá!", "Con thật hậu đậu!"), trẻ sẽ dần tin rằng mình kém cỏi và không có khả năng làm tốt bất cứ việc gì.

Ngôn ngữ tiêu cực có thể kích động trẻ, khiến trẻ trở nên hung hăng, cáu gắt và dễ nổi nóng. Trẻ có thể bắt chước cách cha mẹ mắng chửi, xúc phạm người khác. Ngược lại, nếu trẻ thường xuyên bị la mắng, trẻ có thể trở nên nhút nhát, sợ hãi và thu mình lại.

Do đó, ba mẹ hãy lựa chọn từ ngữ tích cực. Thay vì nói "Đồ ngốc!", "Sao con làm gì cũng lề mề thế!", hãy nói "Con hãy cẩn thận hơn nhé!", "Lần sau con nên làm thế này..." Ba mẹ cũng nên tập trung vào hành vi, không phải con người: Khi con mắc lỗi, hãy chỉ ra hành vi sai trái của con chứ không nên đánh giá con người con. Ví dụ, thay vì nói "Con hư quá!", hãy nói "Hành động vừa rồi của con là chưa phù hợp".

Khi cảm thấy bực tức, hãy hít thở sâu và đếm đến 10 trước khi nói chuyện với con. Tránh nói những lời gây tổn thương cho con khi đang nóng giận.

3. Nói Xấu, Phán Xét Người Khác

Khi cha mẹ nói xấu, phán xét người khác, trẻ sẽ học theo và hình thành thói quen soi mói, đánh giá người khác một cách tiêu cực. Trẻ sẽ thiếu tôn trọng người khác, khó xây dựng được mối quan hệ tốt đẹp với mọi người xung quanh. Điều này cũng sẽ khiến trẻ mất đi lòng tin vào con người, trở nên đa nghi, ích kỷ và thiếu lòng bao dung. Trẻ có thể trở thành người hay chỉ trích, soi mói và khó hoà nhập với cộng đồng.

Nếu trẻ lặp lại những lời nói xấu của cha mẹ với người khác, điều này có thể gây ra những hiểu lầm, mâu thuẫn và làm tổn thương đến người bị nói xấu. Điều này ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội của gia đình và của chính trẻ. Khi trẻ nhận ra cha mẹ hay nói xấu người khác, trẻ sẽ mất dần sự tin tưởng vào cha mẹ. Trẻ có thể nghĩ rằng cha mẹ là người không đáng tin cậy và không muốn chia sẻ những suy nghĩ, cảm xúc của mình với cha mẹ.

Do đó, cha mẹ hãy dạy con biết trân trọng và học hỏi từ những người xung quanh. Hãy dạy con biết lắng nghe, chia sẻ và tôn trọng ý kiến của người khác, dù có đồng tình hay không. Giải thích cho con hiểu rằng mỗi người đều có những điểm mạnh, điểm yếu riêng.

4. Lạm Dụng Thiết Bị Điện Tử

Giao tiếp trực tiếp là yếu tố quan trọng giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và kỹ năng xã hội. Việc cha mẹ mải mê với điện thoại thường xuyên trước mặt trẻ sẽ làm giảm thời gian giao tiếp trực tiếp với con, ảnh hưởng đến sự kết nối và phát triển tình cảm của trẻ. Nếu cha mẹ sử dụng điện thoại trong những tình huống không phù hợp, chẳng hạn như trong bữa ăn hoặc khi đang trò chuyện với người khác, trẻ sẽ học theo và nghĩ rằng đó là hành vi chấp nhận được. 

Do đó, ba mẹ hãy cố gắng dành thời gian chất lượng cho con cái mà không bị phân tâm bởi điện thoại.

• Làm gương cho con bằng cách sử dụng thiết bị điện tử một cách điều độ và có trách nhiệm: Hãy cho con thấy rằng điện thoại chỉ là một công cụ và không nên lạm dụng.
• Dành thời gian chơi đùa, trò chuyện và tương tác với con: Hãy quan tâm đến những điều con nói, chia sẻ cảm xúc và cùng con tham gia các hoạt động vui chơi.
• Đặt ra quy định rõ ràng về việc sử dụng thiết bị điện tử trong gia đình: Ví dụ, không sử dụng điện thoại trong bữa ăn hoặc trước khi đi ngủ.
• Tìm kiếm các hoạt động thay thế cho việc sử dụng điện thoại: Chẳng hạn như đọc sách, chơi trò chơi, đi dạo, vận động ngoài trời...

5. Mất Bình Tĩnh, Nóng Giận Với Con
Trẻ nhỏ rất nhạy cảm với cảm xúc của cha mẹ. Khi cha mẹ nóng giận, quát mắng, trẻ sẽ cảm thấy sợ hãi, bất an, tổn thương lòng tự trọng. Về lâu dài, điều này có thể dẫn đến các vấn đề về tâm lý như lo âu, trầm cảm, tự ti. Môi trường gia đình căng thẳng, thường xuyên xảy ra xung đột sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển trí não của trẻ, đặc biệt là ở giai đoạn đầu đời. Những cơn nóng giận của cha mẹ sẽ tạo ra khoảng cách giữa cha mẹ và con cái. Trẻ sẽ cảm thấy khó gần gũi, tin tưởng cha mẹ.

Thay vì la mắng, hãy kiên nhẫn giải thích cho con hiểu tại sao hành vi đó là không đúng và hướng dẫn con cách làm đúng. Ví dụ, nếu con làm đổ nước, thay vì quát mắng, hãy bình tĩnh nói "Con không sao chứ? Lần sau con hãy cẩn thận hơn nhé. Bây giờ mình cùng nhau lau dọn nào." Điều này giúp con học cách chịu trách nhiệm và sửa chữa lỗi sai.

Việc kiểm soát cảm xúc và ứng xử bình tĩnh trước mặt con cái là một kỹ năng quan trọng của cha mẹ. Bằng cách thực hành các giải pháp trên, bạn có thể xây dựng một môi trường gia đình yêu thương, tôn trọng và giúp con phát triển toàn diện.

Lời kết:

Tóm lại, giai đoạn 0-6 tuổi là thời kỳ vàng cho sự phát triển của trẻ. Cha mẹ chính là tấm gương phản chiếu những hành vi, thái độ và cả cách ứng xử của trẻ sau này. Bằng việc tránh những hành vi tiêu cực như tranh cãi, sử dụng ngôn ngữ tiêu cực, nói xấu người khác, lạm dụng thiết bị điện tử và nóng giận với con, đồng thời thay thế bằng những cách ứng xử tích cực, cha mẹ sẽ tạo dựng một môi trường lành mạnh, an toàn và đầy yêu thương cho con, giúp con phát triển toàn diện về cả thể chất, tinh thần và trí tuệ. Hãy nhớ rằng, nuôi dạy con là một hành trình dài, đòi hỏi sự kiên nhẫn, yêu thương và thấu hiểu. Mỗi hành động, lời nói của cha mẹ đều có tác động sâu sắc đến sự hình thành nhân cách của con. Vì vậy, hãy luôn là tấm gương sáng, là người bạn đồng hành đáng tin cậy của con trên hành trình trưởng thành.