Phương pháp Glenn Doman là gì? Tìm hiểu cách dạy trẻ theo Glenn Doman

Trong hành trình tìm kiếm các phương pháp giáo dục sớm, chắc hẳn ba mẹ đã không ít lần nghe đến cụm từ "Glenn Doman" gắn liền với hình ảnh những tấm thẻ được tráo nhanh như chớp và những đứa trẻ có khả năng nhận biết mặt chữ, con số từ rất sớm. Điều này đã dấy lên không ít tò mò xen lẫn hoài nghi: Liệu đây có phải là một phương pháp "đào tạo thần đồng"? Liệu việc tráo thẻ có thực sự là toàn bộ triết lý giáo dục này? 

Bài viết này của ME School sẽ cùng ba mẹ bóc tách từng lớp, đi đến tận cùng bản chất để hiểu đúng và làm đúng, biến Glenn Doman thành một công cụ hữu hiệu giúp khai mở tiềm năng não bộ của trẻ một cách khoa học và đầy yêu thương.

Phương pháp Glenn Doman là gì?

Để hiểu về phương pháp, trước hết chúng ta cần hiểu về người đã sáng lập ra nó. Glenn Doman (1919-2013) là một nhà vật lý trị liệu người Mỹ. Ông và các cộng sự tại Viện Nghiên cứu Tiềm năng Con người (IAHP) ban đầu làm việc với những trẻ em bị tổn thương não. Qua quá trình nghiên cứu, họ đã phát hiện ra một sự thật đáng kinh ngạc: não bộ có khả năng phát triển vượt bậc khi được kích thích một cách đúng đắn và thường xuyên, đặc biệt là trong những năm tháng đầu đời.

Từ những thành công trong việc trị liệu cho trẻ tổn thương não, Glenn Doman đã đúc kết và phát triển thành một phương pháp giáo dục sớm dành cho tất cả trẻ em bình thường.

Phương pháp Glenn Doman có thể được định nghĩa là một tập hợp các chương trình giáo dục sớm cho trẻ sơ sinh từ 0 - 12 tháng tuổi tại nhà, được thiết kế để kích thích tối đa sự phát triển của não bộ trẻ trong giai đoạn từ 0-6 tuổi – giai đoạn mà ông gọi là "thời kỳ vàng". Phương pháp này tin rằng, cha mẹ chính là người thầy đầu tiên và tốt nhất của con, và việc học tập có thể trở thành một trò chơi đầy hứng khởi, giúp gắn kết tình cảm gia đình và nuôi dưỡng tình yêu tri thức một cách tự nhiên.

>> Ba mẹ có thể tham khảo thêm một số phương pháp giáo dục cho trẻ khác, như:

• Phương pháp giáo dục Montessori là gì? Ưu, nhược điểm của phương pháp Montessori và truyền thống
• Phương pháp reggio emilia là gì? Ưu, nhược điểm của giáo dục Reggio Emilia

Phương pháp Glenn Doman có thể được định nghĩa là một tập hợp các chương trình giáo dục sớm tại nhà

Đặc điểm của phương pháp giáo dục sớm Glenn Doman

Phương pháp Glenn Doman được xây dựng dựa trên những đặc điểm riêng biệt, tạo nên sự khác biệt so với các phương pháp giáo dục mầm non khác. Việc thấu hiểu những đặc điểm này chính là chìa khóa để ba mẹ áp dụng phương pháp một cách thành công và nhân văn.

• Dựa trên nền tảng khoa học về não bộ: Đặc điểm cốt lõi nhất của Glenn Doman là niềm tin vào sự phát triển của não bộ: "The brain grows by use" (Não bộ phát triển nhờ sử dụng). Phương pháp này xem bộ não như một cơ bắp, càng được "tập luyện" thông qua các kích thích giác quan (thị giác, thính giác) thì càng trở nên mạnh mẽ và tạo ra nhiều kết nối thần kinh hơn.
• Cha mẹ là người thầy tốt nhất: Glenn Doman trao một vai trò thiêng liêng và đầy quyền năng cho ba mẹ. Hơn ai hết, ba mẹ là người yêu thương, thấu hiểu và có nhiều thời gian bên con nhất. Do đó, ba mẹ chính là người hướng dẫn lý tưởng nhất để triển khai các chương trình học tại nhà, biến mỗi khoảnh khắc tương tác thành một cơ hội học tập quý giá.
• Học trong niềm vui và sự hứng khởi: Đây là nguyên tắc bất di bất dịch. Glenn Doman nhấn mạnh rằng, một buổi học chỉ được xem là thành công khi cả mẹ và con đều cảm thấy vui vẻ. Quá trình học phải giống như một trò chơi, nhanh, hấp dẫn và luôn kết thúc trước khi trẻ muốn dừng lại. Tuyệt đối không có sự ép buộc, kiểm tra hay áp lực.
• Tận dụng "cửa sổ vàng" 0-6 tuổi: Phương pháp này tập trung chuyên sâu vào giai đoạn 0-6 tuổi, bởi đây là lúc khả năng "thẩm thấu" và học hỏi của não bộ đang ở đỉnh cao. Theo Glenn Doman, việc dạy cho một đứa trẻ 1 tuổi dễ hơn một đứa trẻ 7 tuổi rất nhiều.
• Tôn trọng tuyệt đối khả năng của trẻ: Phương pháp này được xây dựng trên một niềm tin sâu sắc rằng mọi đứa trẻ sinh ra đều là một thiên tài với tiềm năng vô hạn. Việc giáo dục sớm không phải là để "nhồi nhét", mà là để cung cấp cho bộ não những "dữ kiện" (bits of information) mà nó khao khát, từ đó giúp trẻ tự hình thành nên các liên kết logic và kiến tạo tri thức cho riêng mình.

Đặc điểm của phương pháp giáo dục sớm Glenn Doman

3+ Phương pháp Glenn Doman cho trẻ từ 6 tháng - 6 tuổi

Phương pháp Glenn Doman không chỉ có một, mà bao gồm nhiều chương trình được thiết kế song song để kích thích toàn diện não bộ của trẻ. Dưới đây là những chương trình cốt lõi mà ba mẹ có thể bắt đầu hành trình giáo dục sớm tại nhà cùng con, biến mỗi ngày trôi qua thành một cuộc phiêu lưu tri thức đầy ắp niềm vui.

Hướng dẫn tráo thẻ Glenn Doman

Đây là chương trình nổi tiếng và được biết đến rộng rãi nhất. Phương pháp này tiếp cận việc đọc theo một cách đột phá: dạy trẻ nhận diện cả từ (whole-word) như một bức tranh, thay vì học từng chữ cái riêng lẻ rồi ghép vần.

Cách thực hiện chuẩn:

1 - Chuẩn bị thẻ (Dot card):

• Thẻ làm bằng bìa cứng màu trắng, kích thước lớn (khoảng 10x50cm).
• Chữ viết to, rõ ràng, màu đỏ (để thu hút sự chú ý của trẻ nhỏ), viết bằng font chữ thường, đơn giản.
• Bắt đầu với những từ đơn gần gũi (ba, mẹ, bà, tên con, các bộ phận cơ thể...).

2 - Quy trình tráo thẻ:

• Không gian: Chọn một nơi yên tĩnh, không có yếu tố gây xao nhãng.
• Tâm thế: Cả mẹ và con đều phải thật vui vẻ, hào hứng.
• Thực hiện: Giữ thẻ cách mắt con khoảng 45-60cm. Tráo từng thẻ từ sau ra trước, mỗi thẻ chỉ xuất hiện trong 1 giây, đồng thời đọc to, rõ ràng từ trên thẻ.
• Tần suất: Bắt đầu với 1 bộ 5 từ, tráo 3 lần/ngày. Sau mỗi ngày, rút 1 từ cũ và thêm 1 từ mới. Luôn kết thúc buổi học khi con vẫn còn hứng thú.

3 - Lộ trình phát triển:

Sau khi con đã quen với từ đơn, ba mẹ có thể nâng cấp lên các cặp từ (ví dụ: "tay xinh"), cụm từ ngắn ("con yêu mẹ"), và cuối cùng là những câu hoàn chỉnh.

Hướng dẫn trẻ đọc qua cách tráo thẻ chuẩn phương pháp Glenn Doman

Dạy con học toán qua phương pháp Glenn Doman

Khác với toán học truyền thống, chương trình toán của Glenn Doman dạy trẻ về bản chất của số lượng trước khi học về các ký hiệu con số. Trẻ sẽ cảm nhận được "5" là như thế nào, thay vì chỉ nhận diện ký tự "5".

• Công cụ: Sử dụng các thẻ chấm (dot cards) – là những tấm bìa trắng có các chấm tròn lớn màu đỏ. Các chấm này được sắp xếp ngẫu nhiên, không theo một khuôn mẫu nào để trẻ học về số lượng thực sự, thay vì học đếm theo mẫu.
• Cách thực hiện: Tương tự như tráo thẻ chữ, ba mẹ tráo các thẻ chấm và đọc to số lượng tương ứng ("một", "hai", "ba"...).
• Lộ trình: Bắt đầu với các thẻ từ 1-5, sau đó tăng dần lên 100. Khi trẻ đã nắm vững về số lượng, ba mẹ có thể bắt đầu giới thiệu các phép tính đơn giản bằng cách tráo thẻ (ví dụ: tráo thẻ 2 chấm và 3 chấm, rồi nói "hai cộng ba bằng năm" và đưa ra thẻ 5 chấm).

Dạy theo phương pháp Glenn Doman vận động trí não trẻ mầm non

Đây là một phần cực kỳ quan trọng nhưng thường bị bỏ qua. Glenn Doman tin rằng sự phát triển thể chất và trí tuệ có mối liên hệ mật thiết. Một cơ thể khỏe mạnh, linh hoạt sẽ tạo nền tảng cho một bộ não vượt trội.

• Mục tiêu: Tạo cơ hội tối đa để trẻ vận động theo đúng các mốc phát triển tự nhiên, từ đó kích thích não bộ hình thành các liên kết thần kinh.
• Hoạt động gợi ý:
  • Với trẻ sơ sinh: Tăng cường thời gian cho con nằm sấp (tummy time), tạo đường trườn, đường bò để khuyến khích con vận động.
  • Với trẻ lớn hơn: Tạo một môi trường an toàn để con tự do đi, chạy, leo trèo. Đặc biệt, Glenn Doman rất nhấn mạnh lợi ích của việc cho trẻ tập xà đơn (brachiation) để phát triển sức mạnh đôi tay, lồng ngực và dung tích phổi, gián tiếp cung cấp nhiều oxy hơn cho não.

Dạy theo phương pháp Glenn Doman vận động trí não trẻ mầm non

Chương trình Glenn Doman cho trẻ tìm hiểu về thế giới xung quanh

Chương trình này nhằm cung cấp cho trẻ những "dữ kiện thông tin" (bits of intelligence) về mọi lĩnh vực, làm giàu kiến thức nền tảng cho con.

• Công cụ: Sử dụng các thẻ kiến thức bách khoa (Encyclopedic Knowledge Cards). Mỗi thẻ là một hình ảnh chân thực, rõ nét, được tách biệt trên nền trắng (ví dụ: hình con hổ, hình tháp Eiffel, bức tranh của Van Gogh...).
• Cách thực hiện: Ba mẹ tráo các bộ thẻ được sắp xếp theo từng chủ đề (ví dụ: 10 loài hoa, 10 nhạc cụ, 10 danh họa...) và gọi tên sự vật trên thẻ.
• Mục đích: Không phải để trẻ ghi nhớ thuộc lòng, mà là để "nạp" vào não bộ một thư viện hình ảnh và thông tin phong phú. Bộ não của trẻ sẽ tự động sắp xếp và tạo ra các liên kết logic giữa những dữ kiện này sau này.

Chương trình dạy Glenn Doman cho bé tìm hiểu về thế giới xung quanh

11 quy tắc vàng của phương pháp Glenn Doman

Để tất cả các chương trình trên phát huy hiệu quả và giữ đúng tinh thần nhân văn, ba mẹ cần tuân thủ 11 quy tắc bất biến sau đây. Chúng chính là linh hồn của phương pháp.

• Bắt đầu càng sớm càng tốt: Não bộ của trẻ sơ sinh có khả năng học hỏi đáng kinh ngạc.
• Luôn giữ niềm vui và sự hứng khởi: Biến việc học thành một trò chơi. Năng lượng tích cực của ba mẹ là quan trọng nhất.
• Tôn trọng và tin tưởng con: Tin rằng con có khả năng học mọi thứ một cách dễ dàng.
• Chỉ dạy khi cả bạn và con đều vui vẻ: Nếu một trong hai cảm thấy mệt mỏi hoặc không có hứng thú, hãy dừng lại ngay.
• Tạo một môi trường học tập tốt: Yên tĩnh, đủ ánh sáng và không có gì gây xao nhãng.
• Dừng lại trước khi con muốn dừng: Đây là quy tắc quan trọng nhất để duy trì sự hứng thú lâu dài.
• Giới thiệu tài liệu mới thường xuyên: Giữ cho các "trò chơi" luôn mới mẻ và hấp dẫn.
• Hãy có tổ chức và nhất quán: Thực hiện chương trình đều đặn mỗi ngày sẽ mang lại kết quả tốt hơn là dồn vào một lúc.
• Tuyệt đối không kiểm tra con: Việc kiểm tra sẽ tạo ra áp lực và phá hỏng niềm vui học tập. Hãy tin rằng con đang hấp thụ mọi thứ.
• Chuẩn bị học liệu cẩn thận và trước thời hạn: Sự chuẩn bị chu đáo thể hiện sự tôn trọng của bạn dành cho con và buổi học.
• Nếu không vui, hãy dừng lại: Nếu bạn hoặc con không cảm thấy đây là một trải nghiệm tuyệt vời, hãy tạm ngưng. Tình yêu và sự gắn kết luôn quan trọng hơn bất kỳ chương trình giáo dục nào.

11 quy tắc vàng của phương pháp Glenn Doman

Những kinh nghiệm dạy bé theo phương pháp Glenn Doman

Việc nắm vững lý thuyết là bước đầu tiên, nhưng để biến những buổi học tại nhà thành những khoảnh khắc diệu kỳ, ba mẹ cần trang bị thêm những kinh nghiệm thực tiễn. Đây không chỉ là những "mẹo" nhỏ, mà là sự thấu hiểu sâu sắc để hành trình giáo dục sớm thực sự trở thành một trải nghiệm vui vẻ và hiệu quả cho cả gia đình.

Bắt đúng thời điểm “VÀNG” dạy bé theo phương pháp Glenn Doman

"Thời điểm vàng" ở đây không chỉ là giai đoạn 0-6 tuổi, mà còn là khoảnh khắc vàng trong ngày. Một buổi học hiệu quả chỉ diễn ra khi có đủ hai điều kiện:

• Về phía con: Con đã được ăn no, ngủ đủ, tinh thần vui vẻ, sảng khoái và sẵn sàng tương tác.
• Về phía ba mẹ: Ba mẹ có một tâm thế thư giãn, tích cực, toàn tâm toàn ý dành trọn vẹn sự chú ý cho con trong vài phút ngắn ngủi đó.
  Đừng bao giờ cố dạy khi con đang mệt mỏi, cáu kỉnh hoặc khi ba mẹ đang căng thẳng. Chất lượng của một buổi học 5 phút vui vẻ giá trị hơn nhiều một buổi học 15 phút trong sự mệt mỏi.

• Thời điểm vàng cho trẻ mầm non học tiếng anh? Lợi ích & lưu ý
• Hướng dẫn ba mẹ hoạt động thực hành montessori tại nhà chi tiết

Bắt đúng thời điểm “VÀNG” dạy con theo phương pháp Glenn Doman

Sử dụng bộ thẻ Glenn Doman chuẩn, theo từng độ tuổi của con

Việc sử dụng thẻ "chuẩn" không phải là một yêu cầu hình thức, mà nó dựa trên những nghiên cứu về thần kinh thị giác của trẻ.

• Chất lượng thẻ: Thẻ phải đủ lớn, chữ/hình ảnh phải rõ nét, tách bạch trên nền trắng để não bộ của trẻ có thể "chụp" lại thông tin một cách dễ dàng nhất, không bị nhiễu bởi các chi tiết thừa.
• Nội dung phù hợp: Bắt đầu với những gì gần gũi nhất (từ đơn, các chấm số lượng ít, hình ảnh quen thuộc) rồi mới mở rộng dần. Việc đi từ đơn giản đến phức tạp giúp con xây dựng nền tảng vững chắc và không cảm thấy bị choáng ngợp.

Tạo môi trường học Glenn Doman hứng thú không nên áp đặt trẻ

Hãy nhớ rằng, đây là một trò chơi, không phải một bài kiểm tra. Sự hứng thú của con là kim chỉ nam cho mọi hoạt động.

• Biến nó thành một sự kiện đặc biệt: Sử dụng một giọng nói hào hứng, một nụ cười rạng rỡ. Hãy để con cảm nhận rằng "trò chơi tráo thẻ" là một đặc quyền, một khoảnh khắc vui vẻ mà con được chia sẻ cùng ba mẹ.
• Tôn trọng sự từ chối của con: Nếu hôm nay con lắc đầu hoặc quay đi, hãy vui vẻ chấp nhận và nói: "Ồ, có vẻ hôm nay con chưa sẵn sàng chơi trò này rồi. Chúng ta chơi trò khác nhé!". Việc này dạy con rằng ý kiến của mình được tôn trọng và bảo vệ niềm yêu thích học tập của con về lâu dài.

Tạo môi trường học Glenn Doman hứng thú không nên áp đặt trẻ

Chương trình Glenn Doman có lợi ích nhất định, ba mẹ không nên quá “cứng nhắc”

Phương pháp Glenn Doman là một công cụ tuyệt vời, không phải một giáo điều cứng nhắc.

• Linh hoạt là chìa khóa: Nếu ba mẹ bỏ lỡ một vài buổi học, đừng cảm thấy tội lỗi. Sự nhất quán là quan trọng, nhưng sự vui vẻ và gắn kết gia đình còn quan trọng hơn.
• Quan sát và điều chỉnh: Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt. Có thể con bạn sẽ rất thích thẻ chữ nhưng lại không hứng thú với thẻ chấm, hoặc ngược lại. Hãy quan sát con và điều chỉnh chương trình cho phù hợp với sở thích của con, thay vì máy móc chạy theo lịch trình có sẵn. Hãy xem Glenn Doman như một bữa tiệc buffet, ba mẹ có thể lựa chọn những "món ăn" phù hợp nhất với "khẩu vị" của con mình.

So sánh phương pháp Glenn Doman và Montessori

Cả hai đều là những phương pháp giáo dục sớm được yêu thích với mục tiêu chung là khai mở tiềm năng của trẻ. Tuy nhiên, triết lý và cách tiếp cận của chúng có những điểm tương đồng nền tảng và cả những khác biệt cốt lõi.

Điểm tương đồng nền tảng:

• Tôn trọng trẻ: Cả hai phương pháp đều có một niềm tin sâu sắc vào tiềm năng vô hạn và năng lực học hỏi tự nhiên của trẻ.
• Giai đoạn vàng 0-6 tuổi: Đều nhấn mạnh tầm quan trọng của những năm tháng đầu đời, xem đây là thời kỳ then chốt để xây dựng nền tảng cho sự phát triển sau này.
• Vai trò của cha mẹ: Đều đề cao vai trò của cha mẹ là người thầy đầu tiên, người chuẩn bị môi trường và hướng dẫn con.
• Học qua các giác quan: Đều tin rằng trẻ học tốt nhất thông qua việc hấp thụ thông tin từ môi trường bằng các giác quan.

Sự khác biệt cốt lõi:

>> Ba mẹ xem thêm: Phương pháp giáo dục Montessori khác gì so với giáo dục truyền thống

Tại ME School, chúng tôi thấu hiểu sâu sắc những lợi ích mà phương pháp Glenn Doman mang lại trong việc kích thích não bộ, đặc biệt cho giai đoạn phát triển thị giác và khả năng thẩm thấu thần kỳ của trẻ từ 6 đến 18 tháng tuổi, ME School đã nghiên cứu và tích hợp một cách khoa học hoạt động tráo thẻ theo chuẩn Glenn Doman vào chương trình học hàng ngày. Những "trò chơi" tráo thẻ nhanh và vui nhộn này giúp các em bé tại ME School:

• Kích thích tối đa các liên kết thần kinh thị giác.
• Xây dựng vốn từ vựng và kiến thức nền tảng một cách tự nhiên.
• Tạo ra những liên kết tích cực và hứng khởi đầu tiên với việc học tập.

ME School kết hợp các phương pháp giáo dục sớm nhằm tạo ra một chương trình học toàn diện

Điều quan trọng cần nhấn mạnh là hoạt động này không tồn tại một cách riêng lẻ. Nó là một khoảnh khắc ngắn, vui vẻ và đầy tập trung trong một ngày dài mà ở đó, trẻ vẫn được tự do khám phá môi trường học theo chủ đề, theo khung chương trình mầm non California, được tự do lựa chọn và thao tác với các học liệu, được phát triển kỹ năng tự lập và được tôn trọng nhịp độ phát triển của riêng mình.

Để tìm hiểu sâu hơn về cách ME School kết hợp các phương pháp giáo dục mầm non nhằm tạo ra một chương trình học toàn diện, cân bằng và hiệu quả cho con, ME mời ba mẹ đến tham quan và trò chuyện trực tiếp cùng đội ngũ. Cùng nhau, chúng ta có thể kiến tạo một nền tảng vững chắc và toàn diện nhất cho hành trình đầu đời của con.

• Số điện thoại: 077 999 6000
• Email: mecare@meschool.vn

Khám phá thêm về ME School tại:

Facebook | Instagram | Tiktok

Tìm kiếm liên quan: dạy học theo dự án, phương pháp dạy tiếng anh cho trẻ mầm non, 5 lĩnh vực phát triển của trẻ mầm non, khám phá khoa học cho trẻ mầm non, giáo dục cảm xúc cho trẻ mầm non