Phương pháp Montessori là gì? Lợi ích của giáo dục trẻ theo Montessori

bởi: MESchool 01 Tháng 07, 2025

Trong hành trình tìm kiếm một môi trường giáo dục lý tưởng cho con, có lẽ ba mẹ đã không ít lần nghe đến cụm từ "Montessori". Thực chất, Montessori không chỉ là một cái tên, mà là một phương pháp giáo dục mầm non phát triển toàn diện được công nhận trên toàn cầu. Nền tảng của phương pháp này đặt trọn vẹn niềm tin vào tiềm năng vô hạn về sự trao quyền tự do lựa chọn, học hỏi theo nhịp độ riêng và tự khám phá thế giới của mỗi bạn nhỏ trong một môi trường đã được chuẩn bị kỹ lưỡng.

Montessori có phải chỉ là một tên gọi thời thượng, hay đằng sau đó là cả một triết lý giáo dục sâu sắc có thể định hình tương lai của trẻ? Tại sao đây cũng chính là tinh thần mà ME School luôn trân trọng và không ngừng nỗ lực phát triển.

Để ba mẹ có thêm góc nhìn rõ ràng hơn về Montessori nghĩa là gì? Hãy cùng ME giải mã sức hút đặc biệt về Montessori và tìm hiểu tại sao phương pháp này lại là chìa khóa vàng giúp trẻ xây dựng sự tự lập, lòng ham học hỏi và một nền tảng vững chắc cho tương lai.

Phương pháp Montessori là gì?

Để trả lời câu hỏi Montessori là gì, chúng ta cần nhìn xa hơn phương pháp giáo dục Montessori khác gì so với giáo dục truyền thống? Montessori là một triết lý, một cách tiếp cận giáo dục toàn diện được phát triển bởi Tiến sĩ, bác sĩ người Ý Maria Montessori vào đầu thế kỷ 20. Nền tảng của phương pháp này không đến từ sách vở như phương pháp giáo dục truyền thống, mà được đúc kết từ chính quá trình quan sát một cách khoa học thông qua sự phát triển tự nhiên của trẻ.

Về bản chất, phương pháp giáo dục Montessori là một mô hình lấy trẻ làm trung tâm, hoạt động dựa trên niềm tin rằng mỗi đứa trẻ đều ẩn chứa một tiềm năng to lớn và có khả năng tự học hỏi, tự xây dựng bản thân một cách mạnh mẽ.

>> Ba mẹ xem thêm phương pháp giáo dục khác:

montessori là gì

Montessori là gì? phương pháp giáo dục Montessori là một mô hình lấy trẻ làm trung tâm, được đúc kết từ chính quá trình quan sát một cách khoa học thông qua sự phát triển tự nhiên của trẻ

Ưu điểm của phương pháp giáo dục Montessori là gì?

Vượt lên trên định nghĩa Montessori là gì, ý nghĩa đặc biệt của quan điểm giáo dục Montessori nằm ở sự thay đổi trong cách nhìn nhận về một đứa trẻ. Trẻ không phải là "trang giấy trắng", mà là một cá thể hoàn chỉnh, độc lập và đáng được tôn trọng. Ý nghĩa này được thể hiện qua 5 lĩnh vực phát triển của trẻ mầm non cốt lõi:

"Follow the child" - Đi theo đứa trẻ: Đây là nguyên tắc chỉ đạo quan trọng nhất, thay vì ba mẹ áp đặt một chương trình học của con cứng nhắc cho tất cả. Giáo viên Montessori sẽ quan sát một cách tỉ mỉ để nhận ra những "thời kỳ nhạy cảm" (sensitive periods) của trẻ - Giai đoạn mà con đặc biệt hứng thú và có khả năng tiếp thu một kỹ năng nào đó một cách đặc biệt (như ngôn ngữ, trật tự, vận động tinh,...). Việc đáp ứng đúng lúc những nhu cầu này giúp việc học trở nên dễ dàng và phát huy tối đa tiềm năng của của trẻ tốt hơn.
Bàn tay là công cụ của trí tuệ: Quan điểm giáo dục Montessori tin rằng trẻ học tốt nhất thông qua hành động và trải nghiệm bằng các giác quan, đặc biệt là đôi tay. Việc được tự tay thao tác với các giáo cụ Montessori cụ thể giúp trẻ xây dựng một sự hiểu biết sâu sắc và vững chắc về các khái niệm trừu tượng (như toán học, ngôn ngữ), tạo ra một kết nối mạnh mẽ giữa tay và não bộ.
“Education for Life” - Giáo dục là để phục vụ cuộc sống: Mục tiêu của Montessori không chỉ dừng lại ở thành tích học thuật. Ý nghĩa của phương pháp này lớn lao hơn: trang bị cho trẻ những kỹ năng để trở thành một con người tự chủ, có trách nhiệm và biết quan tâm. Các bài học "Thực hành cuộc sống" (tự mặc quần áo, rót nước, chuẩn bị đồ ăn nhẹ) và "Lịch sự & Nhã nhặn" (cách nói lời cảm ơn, xin lỗi, chờ đến lượt) có vai trò quan trọng ngang bằng với việc học chữ và số.
Nuôi dưỡng động lực nội tại, không phải sự phụ thuộc vào phần thưởng: Trong một lớp học Montessori, phần thưởng lớn nhất của trẻ là cảm giác hài lòng và niềm vui khi tự mình hoàn thành một công việc. Phương pháp này hạn chế việc sử dụng lời khen, phần thưởng hay hình phạt từ bên ngoài, vì tin rằng điều đó sẽ làm suy giảm động lực học hỏi tự thân của trẻ. Con học vì con thích, vì con tò mò, không phải vì một lời khen hay một ngôi sao bé ngoan.

Chính những quan điểm này đã khiến Montessori trở thành một phương pháp giáo dục sớm giúp trẻ phát triển toàn diện, không chỉ bồi dưỡng trí tuệ mà còn nuôi dưỡng tâm hồn và tình yêu học tập suốt đời.

montessori

Ưu điểm giáo dục Montessori nằm ở sự thay đổi trong cách nhìn nhận về một đứa trẻ

Thuyết giáo dục của phương pháp Montessori gồm những yếu tố cốt lõi gì?

Để một triết lý giáo dục đi vào thực tiễn và tạo ra kết quả vượt trội, cần được vận hành dựa trên những yếu tố cốt lõi, vững chắc và mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Với phương pháp giáo dục Montessori, ba yếu tố này hoạt động như một chiếc kiềng ba chân không thể tách rời, cùng nhau tạo nên một môi trường lý tưởng cho sự phát triển toàn diện của trẻ, đó chính là: Giáo cụ, Môi trường và Giáo viên.

Hãy cùng ME School tìm hiểu sâu hơn về vai trò và sự đặc biệt của từng nhân tố này.

montessori

Giáo cụ, Môi trường và Giáo viên là yếu tố cốt lõi của thuyết giáo dục Montessori

Giáo cụ giảng dạy của phương pháp Montessori

Đây không phải là đồ chơi giải trí, giáo cụ Montessori là "linh hồn" của phương pháp, là những "công cụ học tập" được thiết kế một cách khoa học.

Tính tự sửa lỗi (Self-Correction): Mỗi giáo cụ được thiết kế để trẻ có thể tự nhận ra lỗi sai của mình mà không cần sự can thiệp của giáo viên. Điều này giúp trẻ học từ sai lầm, xây dựng sự tự tin và khả năng giải quyết vấn đề.
Tính cô lập khái niệm (Isolation of Concept): Mỗi giáo cụ chỉ tập trung vào việc dạy một khái niệm duy nhất (ví dụ: Tháp Hồng chỉ khác nhau về kích thước), giúp trẻ tập trung hoàn toàn mà không bị phân tâm.
Tính cụ thể đến trừu tượng: Các giáo cụ giúp trẻ "chạm" vào các khái niệm (như số học), hiểu bản chất vấn đề trước khi làm việc với các ký hiệu trừu tượng.
Tính thẩm mỹ và hấp dẫn: Giáo cụ thường được làm từ vật liệu tự nhiên, đẹp mắt, mời gọi trẻ đến khám phá và khuyến khích trẻ làm việc một cách trân trọng.

montessori là gì

Giáo cụ Montessori là "công cụ học tập" được thiết kế một cách khoa học

Môi trường lớp học của phương pháp Montessori

Môi trường chính là "người thầy thứ ba", được chuẩn bị một cách có chủ đích nhằm đáp ứng tối đa nhu cầu phát triển của trẻ.

Trật tự và Logic: Mọi thứ đều có vị trí riêng, được sắp xếp ngăn nắp trên các kệ mở. Trật tự bên ngoài này giúp trẻ xây dựng trật tự và sự mạch lạc trong tư duy bên trong.
Kích thước phù hợp với trẻ: Bàn, ghế, kệ, bồn rửa tay... đều vừa vặn với trẻ, trao cho con sự độc lập và khả năng tự phục vụ bản thân.
Lớp học trộn độ tuổi (Mixed-Age Groups): Các trẻ ở 3 độ tuổi khác nhau học chung (ví dụ: 3-6 tuổi). Môi trường này tạo ra một cộng đồng gia đình: em nhỏ học hỏi từ anh chị lớn, anh chị lớn củng cố kiến thức khi hướng dẫn lại các em.
Tự do di chuyển: Trẻ không bị bắt buộc phải ngồi yên một chỗ mà có quyền tự do di chuyển, lựa chọn hoạt động và không gian làm việc.

montessori là gì

Môi trường lớp học Montessori được chuẩn bị một cách có chủ đích

Giáo viên dạy Montessori

Vai trò của giáo viên Montessori khác biệt sâu sắc so với giáo viên truyền thống. Họ không phải là trung tâm của lớp học mà là "Người hướng dẫn" (Guide) với vai trò chính là:

Là người quan sát tinh tế: Công việc quan trọng nhất của họ là quan sát để hiểu được sở thích, nhu cầu và các giai đoạn phát triển của từng trẻ.
Là cầu nối: Dựa trên quan sát, giáo viên sẽ kết nối trẻ với môi trường bằng cách giới thiệu một giáo cụ mới vào đúng thời điểm mà con cần.
Là người sẽ bước lùi lại: Sau khi đã giới thiệu, giáo viên sẽ lùi lại, trao cho trẻ không gian để tự mình làm việc, khám phá và mắc lỗi. Họ tuân theo nguyên tắc vàng: "Hãy giúp con tự làm lấy".
Là người bảo vệ môi trường: Giáo viên đảm bảo môi trường lớp học luôn ngăn nắp, yên tĩnh, an toàn và tràn đầy sự tôn trọng.

montessori là gì

Giáo viên Montessori là "Người hướng dẫn" (Guide)

Các mức độ phát triển của trẻ học theo phương pháp Montessori

Tiến sĩ Maria Montessori nhận ra rằng trẻ em phát triển qua các "giai đoạn" riêng biệt, mỗi giai đoạn kéo dài khoảng 6 năm với những nhu cầu khác nhau. Việc thấu hiểu các mức độ này chính là chìa khóa để chương trình Montessori đáp ứng chính xác những gì trẻ cần.

montessori

3 mức độ phát triển của trẻ theo chương trình Montessori

Giai đoạn 1: Trẻ học Montessori từ 0 - 6 tuổi - "Trí tuệ thẩm thấu"

Đây là giai đoạn nền tảng quan trọng nhất, được Maria Montessori gọi là giai đoạn của "Trí tuệ thẩm thấu" (The Absorbent Mind). Giống như một miếng bọt biển, trẻ ở độ tuổi này hấp thụ mọi thứ từ môi trường xung quanh một cách vô thức, dễ dàng và không cần nỗ lực. Toàn bộ ngôn ngữ, văn hóa, thái độ, thói quen... đều được "thấm" vào trẻ một cách tự nhiên.

Giai đoạn trẻ từ 0-6 tuổi được đánh dấu bởi các "Thời kỳ nhạy cảm" (Sensitive Periods), là những "cửa sổ cơ hội" mà ở đó trẻ có một sự thôi thúc mãnh liệt và khả năng học hỏi phi thường về một lĩnh vực cụ thể:

Nhạy cảm về trật tự: Trẻ cần sự ngăn nắp, trật tự trong môi trường để cảm thấy an toàn và xây dựng cấu trúc tư duy.
Nhạy cảm về ngôn ngữ: Trẻ có khả năng học ngôn ngữ một cách đáng kinh ngạc.
Nhạy cảm về vận động: Trẻ khao khát được vận động, phối hợp các cơ và làm chủ cơ thể.
Nhạy cảm về giác quan: Trẻ học về thế giới thông qua việc nhìn, nghe, ngửi, nếm, chạm.

Chính vì vậy, phương pháp giáo dục Montessori cho trẻ mầm non tập trung vào việc tạo ra một môi trường phong phú, trật tự và cung cấp các hoạt động thực hành cuộc sống, giác quan để đáp ứng trọn vẹn những nhu cầu phát triển bùng nổ này.

montessori nghĩa là gì

Giai đoạn 1: Trẻ từ 0-6 tuổi hấp thụ mọi thứ từ môi trường xung quanh một cách vô thức

>> Khám phá thêm:

Bí quyết dạy con theo phương pháp Montessori hiệu quả
Hành trình phát triển của trẻ 0-6 tuổi: não bộ thần kỳ & trí tuệ hấp thu

Giai đoạn 2: Trẻ học Montessori từ 6 - 12 tuổi - "Tư duy trừu tượng"

Khi bước vào giai đoạn này, "trí tuệ thẩm thấu" sẽ nhường chỗ cho "trí tuệ lý luận" (The Reasoning Mind). Trẻ không còn chỉ hấp thụ thông tin một cách vô thức, mà bắt đầu đặt ra những câu hỏi sâu sắc: "Tại sao?", "Như thế nào?". Trí tưởng tượng của trẻ phát triển mạnh mẽ và lúc này trẻ bắt đầu hình thành khả năng tư duy trừu tượng.

Đặc điểm nổi bật của giai đoạn này là:

Khát khao hiểu biết về vũ trụ: Trẻ muốn tìm hiểu về nguồn gốc của vạn vật. Chương trình Montessori đáp ứng nhu cầu này bằng "Giáo dục Vũ trụ" (Cosmic Education), thông qua 5 Bài học Vĩ đại kể về sự hình thành của vũ trụ, sự sống, loài người...
Phát triển mạnh mẽ về xã hội: Trẻ bắt đầu quan tâm đến các mối quan hệ bạn bè, ý thức về công bằng và đạo đức. Các dự án học tập theo nhóm được khuyến khích để trẻ phát triển kỹ năng hợp tác và giao tiếp.

Nền tảng tự lập và sự tập trung được xây dựng ở giai đoạn trẻ từ 0-6 tuổi chính là hành trang để bước vào giai đoạn khám phá tri thức và xã hội một cách mạnh mẽ.

montessori là gì

Giai đoạn 2: Trẻ từ 6-12 tuổi bắt đầu hình thành khả năng tư duy trừu tượng

Giai đoạn 3: Trẻ học Montessori trên 12 tuổi - "Người kiến tạo xã hội"

Đây là lứa tuổi vị thành niên, trẻ khao khát được độc lập và tìm kiếm vị trí của mình trong xã hội. Chương trình Montessori cho giai đoạn này thường tập trung vào các hoạt động thực tế, giúp trẻ hiểu về sự vận hành của xã hội và phát triển trách nhiệm cá nhân.

montessori là gì

Giai đoạn 3: Trẻ trên 12 tuổi khao khát được độc lập và tìm kiếm vị trí của mình

ME School - Trường mầm non dạy theo phương pháp Montessori cho bé 0 - 6 tuổi

Hiểu rõ lý thuyết về các giai đoạn phát triển là điều cần thiết, nhưng việc tìm thấy một môi trường có thể biến những tinh hoa đó thành hiện thực cho con còn quan trọng hơn. Đặc biệt là trong giai đoạn vàng từ 0-6 tuổi, giai đoạn định hình nền tảng cho toàn bộ nhân cách và trí tuệ sau này.

Tại ME School, chúng tôi không chỉ áp dụng chương trình Montessori như một phương pháp, mà ME sống cùng triết lý đó. Chúng tôi hiểu rằng mỗi em bé đến với mình đều là một "trí tuệ thẩm thấu" độc đáo, đang trong những thời kỳ nhạy cảm quý giá nhất. Vì vậy, toàn bộ tâm huyết của chúng tôi tập trung vào việc kiến tạo nên một trường mầm non Montessori chuẩn mực:

Môi trường được chuẩn bị kỹ lưỡng: Mỗi góc lớp, mỗi giáo cụ tại ME School đều được sắp đặt một cách có chủ đích để khơi gợi sự tò mò, nuôi dưỡng tính trật tự và đáp ứng đúng các thời kỳ nhạy cảm của trẻ.
Đội ngũ giáo viên là những người hướng dẫn tận tâm: Giáo viên của chúng tôi được đào tạo bài bản để quan sát, thấu hiểu và tôn trọng nhịp độ phát triển riêng của từng trẻ, chỉ dẫn khi cần và trao cho con không gian để tự khám phá.
Chương trình học tôn trọng sự phát triển tự nhiên: Chúng tôi không thúc ép, không so sánh. Chúng tôi tin vào tiềm năng của mỗi đứa trẻ và tạo điều kiện tốt nhất để con được là chính mình, được tự do lựa chọn, tự mình trải nghiệm và tự hào về những gì mình làm được.

>> Khám phá thêm: Chương trình Montessori tại ME School - Mỗi đứa trẻ được tôn trọng, nuôi dưỡng và trưởng thành

ME School cam kết là người đồng hành đáng tin cậy cùng ba mẹ trên hành trình mang đến cho con một khởi đầu vững chắc, nơi con được phát triển toàn diện về trí tuệ, thể chất, cảm xúc và kỹ năng xã hội, đặt những viên gạch đầu tiên cho một công dân toàn cầu tự tin và ham học hỏi.

* Những câu hỏi thường gặp về phương pháp giáo dục Montessori

Giáo cụ Montessori là gì?

Giáo cụ Montessori là các dụng cụ, đồ dùng, đồ chơi được thiết kế riêng chuyên dùng để giảng dạy theo phương pháp Montessori. Những đồ dùng này được Tiến sĩ - bác sĩ Maria Montessori (người Ý) nghiên cứu và phát triển để giúp cho trẻ tự học, tự chơi và phát triển các kỹ năng theo cách toàn diện.

Chứng chỉ Montessori là gì?

Chứng chỉ Montessori là loại chứng chỉ cấp cho giáo viên để chứng nhận giáo viên đó đã tham gia một chương trình và được đào tạo, đáp ứng các tiêu chuẩn của phương pháp Montessori. Những người sở hữu chứng chỉ này có đủ kiến thức, kỹ năng thể tham gia giảng dạy trong các trường học áp dụng chương trình giảng dạy Montessori.

Mầm non Motessori là gì?

Trường mầm non Montessori là trường thực hành giảng dạy theo phương pháp giáo dục sớm cho trẻ từ 0 - 6 tuổi - Montessori - lấy trẻ làm trung tâm. Ở đó, dưới sự hướng dẫn của các thầy cô giáo được đào tạo bài bản, trẻ sẽ được tự do học tập và khám phá để phát triển khả năng tự lập lẫn kiến thức và kỹ năng xã hội.

Nếu ba mẹ đang tìm kiếm môi trường giáo dục theo phương pháp Montessori đúng chuẩn cho giai đoạn phát triển vàng từ 0 - 6 tuổi, ME School chính là điểm khởi đầu lý tưởng. Tại đây, con được học tập trong không gian được sắp xếp kỹ lưỡng, dưới sự đồng hành của đội ngũ giáo viên tận tâm - những “người hướng dẫn” luôn tôn trọng, thấu hiểu trẻ.