Phương pháp dạy học theo dự án là gì và cách thực hiện?

Làm thế nào để kiến thức không chỉ là những con chữ nằm im trên trang giấy, mà trở thành trải nghiệm sống động, hằn sâu vào ký ức và biến thành năng lực thực thụ của trẻ? Đây chính là trăn trở cốt lõi đã khai sinh ra phương pháp dạy học theo dự án (Project-Based Learning - PBL). Vượt ra ngoài khuôn khổ của một phương pháp giáo dục mầm non, đây là một hành trình giáo dục nơi trẻ không phải là người tiếp thu thụ động, mà là một nhà thám hiểm chủ động dấn thân vào một dự án thực tế, tự mình đặt câu hỏi, tìm kiếm giải pháp và kiến tạo tri thức. 

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau giải mã bản chất của PBL và khám phá cách phương pháp này biến những giờ học mầm non thành những cuộc phiêu lưu đầy ý nghĩa.

Phương pháp dạy học theo dự án là gì?

Khác với việc tiếp thu kiến thức một cách tuần tự qua từng bài học riêng lẻ, dạy học theo dự án (PBL) đặt trẻ vào trung tâm của một "sứ mệnh" có thật. Đó là một hành trình học tập kéo dài, khởi đầu bằng một câu hỏi lớn, một thách thức thực tế, và kết thúc bằng một sản phẩm hữu hình do chính các con tạo ra. Trong hành trình đó, trẻ không phải là người ngồi nghe, mà là nhà nghiên cứu, nhà phát minh và người giải quyết vấn đề.

Về bản chất, một dự án đúng nghĩa sẽ được xây dựng trên 4 trụ cột cốt lõi:

• Câu hỏi định hướng (Driving Question): Một câu hỏi mở, có chiều sâu và đủ hấp dẫn để khơi gợi trí tò mò của trẻ trong suốt dự án (Ví dụ: "Làm thế nào để sân trường của chúng ta xanh hơn?").
• Quá trình tìm tòi, kiến tạo (Inquiry & Creation): Trẻ được chủ động tìm kiếm thông tin, thảo luận, thử nghiệm và mắc lỗi trong một môi trường an toàn. Kiến thức về toán, ngôn ngữ, nghệ thuật được lồng ghép một cách tự nhiên để phục vụ cho mục tiêu của dự án.
• Sản phẩm cuối cùng (Final Product): Trẻ phải tạo ra một sản phẩm cụ thể để trả lời cho câu hỏi định hướng ban đầu. Đó có thể là một buổi triển lãm, một vở kịch, một cuốn sách ảnh, hay một mô hình... Đây là bằng chứng cho quá trình học tập của các con.
• Vai trò của giáo viên: Giáo viên không phải là người truyền đạt một chiều, mà là người đồng hành, người khơi gợi, người đặt câu hỏi và cung cấp nguồn lực để trẻ tự tìm ra câu trả lời.

Nói một cách đơn giản, dạy học theo dự án là quá trình biến việc "học" thành việc "làm", giúp kiến thức không còn là lý thuyết suông mà trở thành năng lực thực sự của trẻ.

>> Ba mẹ tham khảo thêm phương pháp giảng dạy phổ biến khác:

• Phương pháp Montessori là gì? Lợi ích của giáo dục trẻ theo Montessori
• Phương pháp reggio emilia là gì? Ưu, nhược điểm của giáo dục Reggio Emilia
• Phương pháp Glenn Doman là gì? Tìm hiểu cách dạy trẻ theo Glenn Doman

Các hình thức và ví dụ về áp dụng phương pháp dạy học theo dự án

Phương pháp dạy học dự án không phải là một công thức cứng nhắc, mà vô cùng linh hoạt và có thể được phân loại dựa trên điểm khởi phát của ý tưởng và mức độ tự chủ của trẻ. Việc hiểu rõ các hình thức này giúp giáo viên lựa chọn cách tiếp cận phù hợp nhất với từng độ tuổi, bối cảnh lớp học và mục tiêu giáo dục cụ thể.

3 hình thức dạy học theo dự án dựa trên: Quy mô, nội dung học và nhiệm vụ

Dựa theo quy mô và thời lượng

Đây là cách phân loại quen thuộc nhất, giúp chúng ta nhận biết một dự án sẽ kéo dài trong bao lâu và có độ phức tạp đến đâu. Tại ME School, quy mô dự án được thiết kế để phù hợp với khả năng tập trung và duy trì sự hứng thú của từng lứa tuổi.

• Dự án nhỏ (Thời lượng: 2-6 giờ học)
  Đây là những dự án ngắn, thường được hoàn thành trong một hoặc hai buổi học, giúp trẻ làm quen với cách làm việc nhóm và giải quyết một vấn đề đơn giản.
  • Ví dụ: Dự án "Bưu thiếp từ những chiếc lá". Các con sẽ cùng nhau ra sân trường tìm những chiếc lá có hình dáng độc đáo, học cách phân loại chúng, sau đó dùng kỹ năng vận động tinh để ép, dán và trang trí thành những tấm bưu thiếp ý nghĩa gửi tặng người thân.
• Dự án trung bình (Thời lượng: Khoảng 1 tuần học)
  Các dự án này đòi hỏi sự đầu tư về thời gian và công sức hơn, cho phép trẻ tìm tòi sâu hơn về một chủ đề và phát triển các kỹ năng phức tạp hơn như lên kế hoạch, phân công nhiệm vụ.
  • Ví dụ: Dự án "Vườn rau tí hon của lớp mình". Trong suốt một tuần, các con sẽ cùng nhau tìm hiểu về các loại rau, tự tay chuẩn bị đất, gieo hạt và phân công lịch tưới cây hàng ngày. Dự án không chỉ dạy con về khoa học mà còn là bài học quý giá về sự kiên nhẫn và tinh thần trách nhiệm.
• Dự án lớn (Thời lượng: Vài tuần đến một tháng)
  Đây là những dự án có quy mô lớn, tích hợp nhiều lĩnh vực kiến thức và kỹ năng, thường trở thành điểm nhấn đáng nhớ trong cả một học kỳ của trẻ.
  • Ví dụ: Dự án "Xây dựng Thành phố Ước mơ". Các con sẽ cùng nhau lên ý tưởng, thiết kế và xây dựng một thành phố thu nhỏ từ các vật liệu tái chế. Trong quá trình đó, con sẽ học về kiến trúc (nhà cao, nhà thấp), quy hoạch (đường đi, công viên), xã hội (bệnh viện, trường học) và cả kỹ năng làm việc nhóm để tạo nên một công trình chung.

Dạy học dự án Dựa theo quy mô và thời lượng nhận biết một dự án phức tạp như nào và sẽ kéo dài trong bao lâu 

Dựa theo nội dung học tập

Lăng kính này giúp chúng ta nhìn vào "trái tim" của dự án, xem nó tập trung vào 5 lĩnh vực phát triển của trẻ mầm non cụ thể hay là sự giao thoa của nhiều môn học khác nhau.

• Dự án liên môn (Interdisciplinary Project)
  Đây là hình thức lý tưởng nhất, nơi kiến thức Toán học, Ngôn ngữ, Khoa học, Nghệ thuật và Kỹ năng xã hội được lồng ghép một cách tự nhiên để giải quyết một vấn đề chung.
  • Ví dụ: Dự án "Tiệm bánh Mầm non". Để mở được tiệm bánh, các con phải vận dụng Toán học (đong đếm nguyên liệu), Khoa học (quan sát bột nở khi nướng), Ngôn ngữ (đặt tên và viết biển hiệu cho các loại bánh), Nghệ thuật (trang trí bánh) và Kỹ năng xã hội (phân vai người bán, người mua).
• Dự án một môn (Single-Subject Project)
  Các dự án này tập trung đào sâu vào một lĩnh vực kiến thức cụ thể, giúp trẻ củng cố và mở rộng hiểu biết về lĩnh vực đó.
  • Ví dụ: Dự án "Sáng tạo cùng hình khối" (Tập trung vào Toán học). Các con sẽ chỉ sử dụng các khối hình học (tròn, vuông, tam giác...) để xây dựng các công trình, tạo ra các bức tranh, qua đó khám phá đặc điểm của từng hình khối và phát triển tư duy không gian một cách trọn vẹn.

• Các hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mầm non 
• 5 phương pháp giáo dục cảm xúc cho trẻ mầm non

Dạy học theo dự án dựa theo nội dung học tập là sự giao thoa của nhiều môn học khác nhau

Dựa theo nhiệm vụ chính

Cách phân loại này tập trung vào "động từ" cốt lõi của dự án: mục tiêu cuối cùng của các con là tìm ra câu trả lời, hay là tạo ra một sản phẩm?

• Dự án tìm tòi, khám phá (Inquiry/Exploration Project)
  Nhiệm vụ chính của trẻ là đi tìm câu trả lời cho một câu hỏi lớn, một bí ẩn cần được giải đáp.
  • Ví dụ: Dự án "Nước có thể làm gì?". Từ câu hỏi này, các con sẽ bắt tay vào hàng loạt thí nghiệm để khám phá: vật nào chìm, vật nào nổi; điều gì xảy ra khi nước gặp lạnh, gặp nóng; cách cây cối "uống" nước như thế nào...
• Dự án thiết kế, kiến tạo (Design/Creation Project)
  Nhiệm vụ chính của trẻ là thiết kế và tạo ra một sản phẩm cụ thể, hữu hình.
  • Ví dụ: Dự án "Thời trang từ vật liệu tái chế". Các con sẽ trở thành những nhà thiết kế thực thụ, thu lượm các vật liệu như chai nhựa, giấy báo, túi nilon, sau đó cùng nhau sáng tạo nên những bộ trang phục độc đáo và tổ chức một buổi trình diễn thời trang "có một không hai".

Học dựa theo nhiệm vụ chính tập trung vào "động từ" cốt lõi của dự án

>> Tìm hiểu thêm: Phương pháp giáo dục Steam và Stem có gì giống và khác nhau?

Hướng dẫn quy trình tổ chức theo phương pháp dạy học theo dự án vào thực tiễn

Vậy một dự án được "thai nghén" và "lớn lên" trong lớp học như thế nào? Đó là một hành trình gồm 3 giai đoạn cốt lõi, nơi vai trò của cô và trò được kết hợp nhịp nhàng để tạo nên những trải nghiệm học tập ý nghĩa nhất.

Cần lưu ý gì để áp dụng phương pháp dạy học theo dự án cho trẻ hiệu quả?

Để một ý tưởng dự án hay không chỉ dừng lại ở hoạt động bề nổi, mà thực sự trở thành một hành trình học tập giá trị cho trẻ, người giáo viên cần nắm vững những nguyên tắc cốt lõi. Đây chính là những yếu tố then chốt giúp biến một phương pháp giáo dục hiện đại trở nên hiệu quả và ý nghĩa trong thực tiễn.

• Có sự kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và vận dụng lý thuyết vào hoạt động thực tiễn: Mọi hoạt động vui chơi đều phải gắn với một mục tiêu kiến thức cụ thể. Trẻ không chỉ xây một cây cầu, mà còn được tìm hiểu về sự cân bằng; không chỉ trồng một cái cây, mà còn học về quá trình sinh trưởng của thực vật.
• Có sự tích hợp liên môn hoặc nhiều lĩnh vực: Một dự án thành công là sự giao thoa của nhiều lĩnh vực. Qua đó, trẻ có cơ hội vận dụng kiến thức Toán học, Ngôn ngữ, Khoa học và cả Nghệ thuật để giải quyết một vấn đề chung, giúp phát triển tư duy một cách toàn diện.
• Có sự phù hợp với trình độ và khả năng của học sinh: Dự án phải được thiết kế như một thử thách vừa sức, đủ hấp dẫn để khơi gợi nỗ lực nhưng không quá khó để gây nản chí. Điều này đảm bảo mỗi đứa trẻ, dù ở trình độ nào, cũng có cơ hội tỏa sáng và cảm thấy tự tin vào bản thân.
• Có sự phân công công việc và cộng tác giữa các thành viên: Mục tiêu của dự án là dạy trẻ cách làm việc cùng nhau, biết lắng nghe, tôn trọng ý kiến bạn và cùng hướng đến mục tiêu chung. Đây là nền tảng quan trọng để hình thành kỹ năng hợp tác và trí thông minh cảm xúc (EQ) cho trẻ.
• Không giới hạn về kết quả thu hoạch: Điều quý giá nhất không phải là sản phẩm cuối cùng có hoàn hảo hay không, mà là những gì trẻ học được trong suốt quá trình thực hiện. Sự sáng tạo, cách giải quyết vấn đề và những khám phá bất ngờ của trẻ luôn được trân trọng và khuyến khích.
• Không phù hợp với các bài học đòi hỏi sự trình bày chính xác và hệ thống: Phương pháp này không phải là "cây đũa thần" cho mọi bài học. Với những kiến thức cần tính chính xác tuyệt đối như nhận diện mặt chữ, học số đếm hay các quy tắc an toàn, việc hướng dẫn trực tiếp vẫn là cần thiết và hiệu quả hơn.

• Các phương pháp dạy tiếng Anh cho trẻ mầm non hiệu quả
• Các cách giáo dục sớm cho trẻ sơ sinh từ 0 - 12 tháng tuổi thông minh
• Tổng quan về phương pháp giáo dục Montessori cho trẻ từ 0 - 6 tuổi

Học theo dự án cần sự kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và vận dụng lý thuyết vào hoạt động thực tiễn

ME School - Áp dụng khung chương trình mầm non California thông qua học theo dự án

Tại ME School, mỗi dự án học tập không chỉ là một cuộc vui, mà là một hành trình khám phá được thiết kế bài bản, khoa học dựa trên nền tảng của Khung chương trình Giáo dục Mầm non California (California Preschool Curriculum Framework). Chúng tôi kết hợp sự tò mò tự nhiên của trẻ với các mục tiêu học tập rõ ràng, giúp con không chỉ học kiến thức mà còn phát triển toàn diện các kỹ năng cần thiết cho tương lai trong một môi trường giáo dục đạt chuẩn quốc tế.

Khi áp dụng phương pháp học theo dự án tại ME School, trẻ sẽ nhận được những giá trị vượt trội:

• Biến sự tò mò thành năng lực thực thụ: Thay vì chỉ tiếp thu kiến thức một chiều, con được khuyến khích đặt câu hỏi và tự mình tìm kiếm câu trả lời thông qua các dự án thực tế. Quá trình này giúp con hình thành tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề - những năng lực cốt lõi của thế kỷ 21.
• Xây dựng nền tảng vững chắc cho công dân toàn cầu: Khung chương trình California giúp các dự án tại ME School luôn cập nhật những phương pháp giáo dục tiên tiến nhất. Nhờ đó, con được trang bị không chỉ kiến thức mà còn cả sự tự tin và khả năng thích nghi để dễ dàng hội nhập với các bậc học cao hơn, dù ở Việt Nam hay quốc tế.
• Nuôi dưỡng tình yêu học tập tự nhiên và bền vững: Khi việc học gắn liền với những dự án mà con yêu thích, con sẽ không cảm thấy bị ép buộc. Mỗi ngày đến trường là một ngày vui, và niềm vui khám phá sẽ trở thành động lực học tập theo con suốt cuộc đời, thay vì chỉ là áp lực điểm số.

Hành trang quý giá nhất mà chúng ta có thể trao cho con trẻ khi bước vào đời không phải là những kiến thức sẽ bị lãng quên, mà là năng lực giải quyết vấn đề, sự tự tin vào bản thân và một tình yêu học tập bền bỉ. Thông qua hành trình tìm hiểu về phương pháp dạy học theo dự án, hy vọng rằng ba mẹ đã có một cái nhìn sâu sắc hơn về cách giáo dục hiện đại có thể "thắp lửa" cho sự tò mò tự nhiên của trẻ, biến mỗi giờ học thành một cuộc phiêu lưu đầy ý nghĩa.

Tại ME School, mỗi dự án học tập không chỉ là một cuộc vui, mà là một hành trình khám phá

Tại ME School, chúng tôi tin rằng mỗi đứa trẻ đều là một nhà thám hiểm tài ba. Bằng việc kết hợp tinh thần tự do khám phá của học theo dự án và nền tảng học thuật vững chắc từ Khung chương trình California, chúng tôi cam kết mang đến một môi trường nơi con được là chính mình, được sai, được thử và được trưởng thành mỗi ngày.

ME School trân trọng mời ba mẹ đến tham quan trường để trực tiếp cảm nhận không khí học tập đầy cảm hứng và cùng chúng tôi kiến tạo một khởi đầu vững chắc nhất cho tương lai của con.

• Số điện thoại: 077 999 6000
• Email: mecare@meschool.vn

Khám phá thêm về ME School tại:

Facebook | Instagram | Tiktok

>> Khám phá thêm:

• Giáo dục sớm là gì? Những phương pháp giáo dục giúp trẻ phát triển toàn diện
• Kinh nghiệm chuẩn bị cho trẻ đi học mẫu giáo bố mẹ nên biết
• Bí quyết nuôi dạy con theo phương pháp Montessori hiệu quả